ျမဘုရား သမိုင္း

ထိုင္းႏိုင္ငံ ဘန္ေကာက္ျမိဳ႕ကို အလည္ေရာက္ခဲ့ျပီဆိုရင္ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာမ်ားကေတာ့ ျမဘုရားကို ပထမဆံုး ဦးတုိက္ ရွိခိုးေလ့ရွိပါတယ္။ မနက္ပိုင္း (၈)နာရီခဲြမွ ညေနပိုင္း(၃)နာရီအထိ ဖြင့္ပါတယ္။

ဘုရားဖူးသြားမည့္ ဧည့္သည္မ်ားအေနျဖင့္ ေဘာင္းဘီ အတို၊ အၾကပ္မ်ား၊ စကတ္အတိုမ်ား၊ လည္ဟိုက္အကႌ်၊ T-shirt ဝတ္ဆင္ျခင္း မျပဳရပါဘူး။ အကယ္၍ ဝတ္သြားမိခဲ့ပါက
အဝင္ဝတြင္ အဝတ္လဲခန္းႏွင့္ အဝတ္ငွားရမ္းေသာ ေနရာမ်ားတြင္ က်သင့္ေငြေပးေဆာင္၍ ငွားဝတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘုရားဝင္းျပင္ပတြင္လည္း စပန္႔သား ေဘာင္းဘီမ်ားအရွည္မ်ားကိုလည္း ေရာင္းခ်ေပးေနသည့္အတြက္ ဧည့္သည္မ်ားအေနျဖင့္ အဆင္ေျပစြာဝယ္ယူဝတ္ဆင္ႏိုင္ပါတယ္ ။ဒီျမဘုရားဟာ အေနာ္ရထာ ဘုရင္ကို သီဟိုဠ္ ဘုရင္က လက္ေဆာင္ ဆက္သ ထားၿပီး ပုဂံကို အပို႕ လမ္းမွာ မုန္တိုင္း မိၿပီး ထိုင္းကမ္းေျခမွာ သေဘၤာ ဆုိက္ေတာ့ ပို႕ခိုင္းသူမ်ားက ေၾကာက္ၿပီး ဆက္မပို႕ ရဲေတာ့လို႕ ကုန္းလမ္း ကေန လာအို ႏိုင္ငံကို ေရာက္သြားခဲ့ၿပီး လာအို ဘုရင္က တျမတ္တႏိုး ကိုးကြယ္ ထားတဲ့ ဆင္းတုေတာ္ပါ။ ဒီအေၾကာင္းကို သီဟိုဠ္ ဘုရင္က သိေတာ့ အေနာ္ရထာ ဘုရင္ထံ အေၾကာင္းၾကား လာပါ တယ္။ႏွစ္ႏိုင္ငံ လံုးက ဘုရင္ ေတြနဲ႕ မိတ္မပ်က္ ခ်င္တဲ့ အေနာ္ ရထာ ဘုရင္က သီဟိုဠ္ ဘုရင္ကိုပါ ဖိတ္ေခၚၿပီး ျမဘုရားကို လာအို ဘုရင္ထံ ေရစက္ခ် လွဴဒါန္း ခဲ့ ပါတယ္။ အေနာ္ရထာ ဘုရင္ ဆီက မ်က္ႏွာသာ ရလိုမႈ ကိုသာ အဓိက ထားတဲ့ သီဟိုဠ္ ဘုရင္ ဟာ ခုလို အေနာ္ရထာ ဘုရင္နဲ႕ အတူ အလွဴရွင္ အျဖစ္ ေရစက္ ခ်ခြင့္ ရတဲ့ အတြက္ ေက်နပ္ သလို စစ္တိုက္ၿပီး ျဖစ္ေစ၊ သံတမန္ လႊတ္ၿပီး ျဖစ္ေစ ျပန္ယူရင္ အဲဒီ ေခတ္က အင္အားၾကီးတဲ့ အေနာ္ရထာ ဘုရင္ကို ျမဘုရား ျပန္ေပးရမွာ ေသခ်ာ ေနေပမယ့္ ျပည္သူေတြရဲ႕ သဒၵါတရား ကို ခုလို အသိအမွတ္ျပဳ ေလးစားစြာ ေရစက္ခ် လွဴေပးတဲ့ အတြက္ လာအုိ ဘုရင္ကလဲ အေနာ္ ရထာ မင္းျမတ္ကို ပိုၾကည္ညိဳ ေလးစား ခဲ့တယ္လို႕ သမိုင္းက ဆိုပါတယ္။
ဒီလို သမိုင္း ေၾကာင္း ၾကီးတဲ့ ျမဘုရား ကိုမွ ထိုင္းက လာအို ႏိုင္ငံကေန တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္ ယူခဲ့ ပါတယ္။ ထိုင္းဟာ လာအို ႏိုင္ငံ ကို တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္ ၿပီး လာအို ႏိုင္ငံရဲ႕ ေရွးေဟာင္း ျမိဳ႕ေတာ္ လြမ္ပရာဘမ္က ျမ ဘုရားကို ထိုင္းႏိုင္ငံကို ပင့္ ေဆာင္ လာပါတယ္။

ျမဘုရားသည္ ဆူကုိထုိင္း ေခတ္ AD- 1438 ကပင္ ထုိင္းႏုိင္ငံတြင္ ရွိေနခဲ့သည္။ ထုိင္းရာမ ဘုရင္ ၁ (1782-1809) သည္။ AD- 1782 တြင္ လာအုိႏုိင္ငံ ဗီယင္တိန္းၿမိဳ႕မွ ရရွိေသာ ျမဘုရားကုိ သူ၏နန္းေတာ္ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ေတာ္အတြင္း တစ္ပါတည္း တည္ေဆာက္ခဲ့ေလသည္၊ ျမဘုရားသည္ တကယ္ေတာ့မူ ႀကီးမားေသာ ေက်ာက္စိမ္းတုံးမွ ထုလုပ္ထားျခင္းျဖစ္ေလသည္။ ရာဇ၀င္သမုိင္းမွတ္တမ္းထဲတြင္မူ AD- 1434 ေလာက္က ထုိင္းႏုိင္ငံေျမာက္ပုိင္း ယခု ခ်င္းရုိင္ခရုိင္ (Chiangrai) တြင္ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ကုိ အဂၤေတမ်ားဖုံးအုပ္လ်က္ ေတြ႔ရွိခ့ဲရေလသည္။
ဆင္းတုေတာ္ကုိ ေက်ာင္းထုိင္ ဆရာေတာ္တစ္ပါး၏ ေက်ာင္းထံသုိ႔ ပင့္ေဆာင္သြားခဲ့သည္။ တစ္ေန႔ေသာ အခါ ဆင္းတုေတာ္၏ ႏွာေခါင္းေတာ္ေနရာမွ အဂၤေတမ်ားသည္ အဖတ္လုိက္ အလိပ္လိပ္ကြာက်ၿပီး အတြင္းမွာ ေရာင္ျခည္စိမ္းမ်ား ပ်ံ႕လြင့္ေနသည္ကုိ ဆရာေတာ္က ေတြ႔ရွိလုိက္ရေလသည္။ ဆရာေတာ္က အဂၤေတမ်ားအားလုံးကုိ ဆင္းတုေတာ္မွ ဖယ္ရွားလုိက္ေသာအခါ ျမဘုရားဆင္းတုေတာ္ကုိ ဖူးျမင္လုိက္ရေတာ့သည္။ ထုိသတင္းကုိၾကားၾကေသာအခါ လူအမ်ားသည္ ျမဘုရားကုိဖူးၾကဖုိ႔ စုရုံးလာၾကေတာ့သည္။ ထုိအခ်ိန္က ခ်င္းရုိင္နယ္သည္ ခ်င္းမုိင္ (Chiangmai) ဘုရင္၏ လက္ေအာက္တြင္ရွိေနသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ဘုရင္ဆမ္ဖန္ကင္န္က ျမဘုရားကုိ ခ်င္းမုိင္သု႔ိ ပင့္ေဆာင္ရန္ ဆင္ေတာ္ကုိ လႊတ္ လုိက္ေလသည္။ သုိ႔ေသာ အႀကိမ္တုိင္းတြင္ ဆင္ေတာက လမ္းဆုံေရာက္ေသာ အခါ၌ လမ္းပန္း (Lampang ) ၿမိဳ႕တြင္းသုိ႔ ေျပးေျပး၀င္ေရာက္သြားခဲ့ေလသည္။ ဆင္ေတာ္က သုံးႀကိမ္တုိင္တုိင္ လမ္းပန္းၿမိဳ႕တြင္းသုိ႔ ေျပး၀င္ပုံကုိ ေထာက္ရႈၿပီး ဘုရင္က ျမဘုရားသည္ လမ္းပန္းၿမိဳ႕၌ စံပယ္ေတာ္မူလုိသည္ဟု အေတြး ရၿပီးေနာက္ ဆင္းတုေတာ္ကုိ ႏွစ္ေပါင္း ၃၂ ႏွစ္တုိင္တုိင္ တန္ခုိးထက္ေသာ ခ်င္းမုိင္ဘုရင္ တိေလာကTiloka စုိးစံေသာ AD- 1468 အထိ လမ္းပန္းၿမိဳ႕တြင္ စံပယ္ထားခဲ့ေလသည္။
AD- 1551 တြင္ ခ်င္းမုိင္ဘုရင္သည္ သားေတာ္မက်န္ရစ္ ဘဲနတ္ရြာစံေလေတာ္ သမီးေတာ္တစ္ပါးက လာအုိဘုရင္ႏွင့္ စုလ်ားရစ္ပတ္ေလသည္။ သမီးေတာ္ ခ်ဳိင္းခ်က္သ Chaichettha မင္းသားဖြား ျမင္ေတာ္မူသည္။ ခ်င္းမုိင္၀န္ႀကီးမ်ားက ၁၅ ႏွစ္အရြယ္ မင္းသားကုိ ထီးနန္းအပ္ေသာအခါ လက္ခံခဲ့ေလသည္။ သုိ႔ေသာျငားလည္း သူ၏ခမည္းေတာ္ လာအုိဘုရင္ နတ္ရြာစံေသာအခါ မင္းသားသည္ သူ၏တုိင္းျပည္သုိ႔ ျပန္ခ်င္ေနခဲ့ေတာ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ AD- 1552 တြင္ မင္းသားသည္ လာအုိႏုိင္ငံ၏ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေသာ Luang Prabang လူအမ္ပရာဘန္သုိ႔ ျမဘုရားကုိ ပင့္ေဆာင္ သြားခဲ့ေလသည္။ ခ်င္းမုိင္၀န္ႀကီးမ်ားကုိ သူျပန္လာပါမည္ဟု ကတိျပဳခဲ့ေလသည္။ သူဘယ္ေတာ့မွ မျပန္ခဲ့သလုိ ျမဘုရားသည္လည္း လူအမ္ပရာဘန္တြင္ ၁၂ ႏွစ္တုိင္တုိင္း စံပယ္ေနခဲ့ရေလသည္။AD- 1564 တြင္ ဘုရင္ခ်ဳိင္းခ်က္သသည္ လာေရာက္တုိက္ခုိက္ေသာ ျမန္မာဘုရင္ ဘုရင္ေနာင္ကုိ ဆက္လက္ မခုခံႏုိင္ေတာ့သျဖင့္ သူ၏ၿမိဳ႕ေတာ္ကုိ ဗီရန္တိန္ Vientiane သုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕စုိးစံခဲ့ရေတာ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျမဘုရားသည္ ဗီရန္တိန္းတြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၁၄ ႏွစ္တုိင္ေအာင္ စံပယ္ေနခဲ့ရေတာ့၏ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေလာႏုိင္ငံတြင္ ၂၂၆ ႏွစ္တုိင္ေအာင္ AD- 1778 တြင္ ဘန္ေကာက္၏ ရာမဘုရင္ ၁ Chao Phraya chakri သည္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္တစ္ဦး အျဖစ္ ဗီရန္တိန္းကုိ သိမ္းပုိက္လုိက္ၿပီးေနာက္ ျမဘုရားကုိ ထုိင္းႏုိင္ငံ ဘန္ေကာက္သုိ႔ ပင့္ေဆာင္လာခဲ့ေလသည္။ဘန္ေကာက္ကုိလည္း ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ တည္ေဆာက္လုိက္ၿပီး ျမဘုရားကုိလည္း နန္းေတာ္အတြင္း ထည့္သြင္း စံပယ္ေတာ္မူေစေလသည္။ ထုိအခ်ိန္မွစ၍ ျမဘုရားသည္ ထုိင္းႏုိင္ငံကုိ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးေသာ အေဆာင္ တန္ခိုးႀကီး ဘုရားအျဖစ္ ေက်ာ္ခဲ့ေလသည္။ ဆင္းတုေတာ္ကုိ သြန္ဘူရီမွ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ေတာ္ နန္းေတာ္ဘုရားေက်ာင္းသုိ႔ AD- 1784 March 22 တြင္ပင့္ေဆာင္ခဲ့ၾကေလသည္။ ရာမဘုရင္ ၁ က ျမဆင္းတုေတာ္ကုိ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ႏွစ္ႀကိမ္ ေႏြႏွင့္ မုိိးတြင္ သကၤန္းကပ္ေလသည္။ ရာမဘုရင္ ၃ က (1824 – 1851) တြင္မူ တစ္ႀကိမ္ထပ္တုိး၍ ေဆာင္းသကၤန္းပါ ကပ္လွဴေလသည္။
ျမဆင္းတုေတာ္ သကၤန္းကပ္ပြဲေတာ္ကုိ ႏွစ္စဥ္ သုံးႀကိမ္တုိင္တုိင္ က်င္းပခဲ့ေလသည္။ ျမဆင္းတုေတာ္၏ ရင္ေတာ္သည္ ၄၈.၃ စီတီမီတာ ရွိသည္။ ဥာဏ္ေတာ္သည္ ၆၆ စီတီမီတာ ရွိသည္။ ဆင္းတုေတာ္သည္ ထုိင္ကိုယ္ေတာ္ျဖစ္ၿပီး ညာေျခေတာ္သည္ ဘယ္ေျခေတာ္အေပၚ တင္္ထားေလသည္။ ဆင္းတုေတာ္၏ ကုိယ္ေန ဟန္ပန္ တရားထုိင္ေနပုံမွာ ေတာင္ပုိင္း အိႏိၵယႏွင့္ သီရိလကၤာ ဟန္ႏွင့္ဆင္တူေနေလသည္။ ျမဘုရားကုိ ထုိင္းေတြက ၀ပ္ဖကေရာက္ Wat Phra Kaew ဟုေခၚသည္။ ၀ပ္ဆုိသည္မွာ ဘုရား၊ ကေရာက္က ေက်ာက္စိမ္းျဖစ္သည္။
ျမဘုရား၏ ထူးျခားခ်က္ တစ္ခုမွာျမန္မာႏိုင္ငံဘက္ျခမ္းသို ့သာ မ်က္ႏွာလွည့္ေနျခင္း ျဖစ္သည္ ။
ဗဟုသုတ​ေက်းရြာ