ဂဏန်းသင်္ချာများနှင့် ဗုဒ္ဓတရား

မြတ်ဗုဒ္ဓ နှင့်  ခုနှစ် နှစ်သား ရဟန္တာလေး ရှင်သောပါက တို့  စင်္ကြန်အတူ လျှောက်တော်မူကြစဉ်  မြတ်ဗုဒ္ဓက မေးတော်မူကာ သောပါကသာမဏေလေး ဖြေကြားတော်မူတဲ့ 

တစ်-နှစ်-သုံး ဂဏာန်းလေးများရဲ့ စိတ်ဝင်စားဖွယ် အဓိပ္ပါယ်လေးတွေပါ ....


(၁) ဧကံနာမ ကိံ =  “တစ်” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

     သဗ္ဗေသတ္တာ အာဟာရ ဋ္ဌိတိကာ = အကြောင်းကြောင့်သာ တည်ရှိပါ “ ခန္ဓာ ” ဆိုတာပဲ ။

(၂) ဒွေနာမ ကိံ  = “ နှစ် ” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

      နာမဉ္စ ရူပဉ္စ  =  “ ရုပ်+နာမ်” တရား နှစ်ပါးပဲ ။

(၃)  တီဏိ နာမ ကိံ  =  “ သုံး ” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

      တိဿော ဝေဒနာ =  ဝေဒနာတရား သုံးပါးပဲ ။

               ” ဝေဒနာသုံးပါး ”  ဆိုတာ ...

       1 . သုခဝေဒနာ - ကိုယ်စိတ်ချမ်းသာ ခံစားမှု ၊

       2 . ဒုက္ခဝေဒနာ  - ကိုယ်စိတ်ဆင်းရဲ ခံစားမှု ၊

       3 . အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ - ချမ်းသာခြင်းလည်းမဟုတ်+ဆင်းရဲခြင်း မဟုတ်တဲ့ ( ထူးခြားမှုမရှိ )  စပ်ကြား ခံစားမှု ၊

          { ဥပေက္ခာဝေဒနာ - ဣဋ္ဌာရုံလောက်လည်း မကောင်း ၊ အနိဋ္ဌာရုံလောက်လည်း မဆိုး အလယ်အလတ်မျှ အလိုရှိအပ် လျစ်လျူရှုအပ်သော ခံစားမှု ။


(၄)  စတ္တာရိ နာမ ကိံ   =  “လေး” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

      စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ =  အရိယသစ္စာ လေးပါးပဲ ။

             ” အရိယသစ္စာ လေးပါး ”  ဆိုတာ 

ဒုက္ခအရိယသစ္စာ                                         -  ဆင်းရဲကြောင်း ဟူသော အရိယာတို့ သိအပ်သော အမှန်တရား ၊

ဒုက္ခသမုဒယအရိယသစ္စာ                              -  ဆင်းရဲမှုကို ဖြစ်စေတတ်သော အကြောင်းခံ ဟူသော အရိယာတို့ သိအပ်သော အမှန်တရား ၊

ဒုက္ခနိရောဓ အရိယသစ္စာ                              -  ဆင်းရဲမှု ချုပ်ငြိမ်းခြင်း အရိယာတို့ သိအပ်သော အမှန်တရား ၊

ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီပဋိပဒါ အရိယသစ္စာ                -  ဆင်းရဲမှုချုပ်ငြိမ်းရာ အကျင့်ဟူသော အရိယာတို့ သိအပ်သော အမှန်တရား  ... တို့ ဖြစ်ပါတယ် ။

(၅)  ပဉ္စ နာမ ကိံ =   ” ငါး ” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

       ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ = ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ငါးပါး ပဲ ။

         ပဉ္စ + ဥပါဒါန + ခန္ဓာ = ဥပါဒါန်၏ အာရုံဖြစ်သော လောကီခန္ဓာ ငါးပါး 

             ( ဘဝတဏှာ၌ စွဲလမ်းခြင်း၏ အစု )

             

(၆)  ဆ နာမ ကိံ  =   “ခြောက်” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

       ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ = အတွင်းအာယတန ခြောက်ပါးပဲ။

               “ အတွင်းအာယတန ခြောက်ပါး ”  ဆိုတာ 

              1 . စက္ခာယတန - (စက္ခု + အာယတန = မျက်စိအကြည်၏ တည်ရာ ။

              2 . သောတာယတန - ( သောတ + အာယတန = နားအကြည်၏ တည်ရာ ။

              3 . ဃာနာယတန -  ( ဃာန + အာယတန = နားအကြည်၏ တည်ရာ ။

              4 . ဇိဝှာယတန - ( ဇိဝှ + အာယတန = လျှာအကြည်၏ တည်ရာ ။

              5 . ကာယာယတန - ကာယ + အာယတန = ကိုယ်အကြည်၏ တည်ရာ / ကာယဝိညာဉ်၏ တည်ရာ ဖြစ်ရာ အကြောင်း ။

              6 . မနာယတန - မန + အာယတန = သိတတ်သော တရား၏ တည်ရာ / သမ္ပယုတ်တရားတို့၏ ဖြစ်ကြောင်းစိတ် ။

(၇)  သတ္တ နာမ ကိံ  =   “ခုနှစ်” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

       သတ္တဗောဇ္ဈင်္ဂါ =    ဗောဇ္ဈင် ခုနှစ်ပါးပဲ ။

 ဗောဇ္ဈင်ဆိုတာ 

  ဗောဓိ + အင်္ဂ = သိတတ်တဲ့ပုဂ္ဂိုလ် (သို့မဟုတ် ) အသိဉာဏ် ရဲ့ သိကြောင်း အထောက်အပံ့ အင်္ဂါရပ် ) 

{  တနည်း }  ဗောဓိဿ   + အင်္ဂါ = ဗောဇ္ဈင်္ဂါ  “ ဗောဓိဿ   = သစ္စာလေးပါး တရားအပေါင်းကို သိခြင်း - မဂ်ဖိုလ်ဉာဏ်၏ ၊ အင်္ဂါ = အကြောင်းတို့တည်း/ အစိတ်အပိုင်းတို့တည်း ။ 

ခုနှစ်ပါးဆိုတာ ... 

  1 . သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်      -  သတိတရားစွဲမြဲခြင်း တိုးပွားမှု  = အောက်မေ့ခြင်း မဂ်ဖိုလ်ဉာဏ် အစိတ် “ သတိစေတသိက် ”   ၊ 

  2 . ဓမ္မဝိဇယသမ္ဗောဇ္ဈင်  - တရားဓမ္မဆင်ခြင်သုံးသပ်မှု = တရားစိစစ်ခြင်း မဂ်ဖိုလ်ဉာဏ် အစိတ် “ ပညာစေတသိက် ” ၊ 

  3 . ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင်      - အကုသိုလ်တွေ ပယ်ရှား - ကုသိုလ်တွေ ပြည့်ဝအောင် ကြိုးစားအားထုတ်မှု  = လုံ့လစိုက်ခြင်း မဂ်ဖိုလ်ဉာဏ် အစိတ် “ ဝီရိယစေတသိက် ” ၊ 

  4 . ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်        - စိတ်ထဲမှာ တရားဓမ္မဖြင့် ကျေနပ်နှစ်သက်မှု = နှစ်သက်ခြင်း မဂ်ဖိုလ်ဉာဏ် အစိတ် “ ပီတိစေတသိက် ” ၊

  5 . ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်     - ကိုယ်စိတ်နှစ်ပါး ငြိမ်းအေးမှု = အေးမြခြင်း မဂ်ဖိုလ်ဉာဏ် အစိတ် “ ကာယ-စိတ္တ ပဿဒ္ဓိစေတသိက် ” ၊ 

  6 . သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်     - စိတ်တည်ငြိမ်မှု = စိတ်၏ တည်ကြည်ခြင်း  မဂ်ဖိုလ်ဉာဏ် အစိတ် “ ဧကဂ္ဂတာစေတသိက် ” ၊ 

  7 . ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်   - သဘာဝတရားအားလုံးဟာ တညီတည်း ဆောင်ရွက်နေမှု = လျစ်လျူရှုခြင်း  မဂ်ဖိုလ်ဉာဏ် အစိတ် “ တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက် ” ၊ 

 { သမာဓိအားကောင်းလာသော် လျစ်လျူရှုသောအားဖြင့် အာရုံ၌ စိတ်ကိုလွှတ်ထား၍ ပွားများမှု }

(၈)  အဋ္ဌ နာမ ကိံ  =   “ရှစ်” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

      အရိယောအဋ္ဌင်္ဂ ိကော မဂ္ဂေါ = မဂ္ဂင် ရှစ်ပါး ဆိုတာပဲ ။

                          “ မဂ္ဂင် (၈) ပါး ” ဆိုတာ 

                1 .  သမ္မာဒိဋ္ဌိ          -  မှန်ကန်သောအမြင်၊ 

                2 .  သမ္မာသင်္ကပ္ပ     -  မှန်ကန်သောအကြံ၊  

                3 .  သမ္မာဝါစာ        -  မှန်ကန်သော စကား ၊ 

                4 .  သမ္မာကမ္မ န္တ      -  မှန်ကန်သောအပြုအမူ ၊ 

                5 .  သမ္မာအာဇီ၀      -  မှန်ကန်သော အသက်မွေးမှု ၊ 

                6 .  သမ္မာဝါယာမ     -  မှန်ကန်သော အားထုတ်မှု ၊

                7  . သမ္မာသတိ        -  မှန်ကန်သော သတိ ၊

                8  . သမ္မာသမာဓိ      -  မှန်ကန်သော သမာဓိ ...တို့ ဖြစ်ပါတယ် ။

(၉)  န၀ နာမ ကိံ  = “ ကိုး ” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

      နဝသတ္တာဝါသာ = သတ္တာဝါသ ဘုံကိုး၀ ဆိုကြတာပါပဲ ။

         “ သတ္တာဝါသ ဘုံကိုး၀ ” ဆိုတာ ...

      1 .  နာနတ္တကာယ နာနတ္တသညီ    =  ပဋိသန္ဓေအမျိုုးမျိုး ရုပ်သွင်အမျိုးမျိုး -“  ဝိနိပါတိက အသုရာဘုံ ၊ လူ့ဘုံ ၊ နတ်ဘုံ ”

      2 .  နာနတ္တကာယ ဧကတ္တသညီ      =  ရုပ်သွင်အမျိုးမျိုး ၊ ပဋိသန္ဓေတစ်မျိုးတည်း - ” အပါယ်လေးဘုံ ၊ ပထမဈာန်သုံးဘုံ ”

      3 .  ဧကတ္တကာယ နာနတ္တသညီ        = ရုပ်သွင်တစ်မျိုးတည်း ၊ ပဋိသန္ဓေအမျိုးမျိုး - “ ဒုတိယဈာန်သုံးဘုံ ”

      4 .  ဧကတ္တကာယ ဧကတ္တသညီ        =  ရုပ်သွင်တစ်မျိုး ၊ ပဋိသန္ဓေတစ်မျိုး - ” တတိယဈာန်သုံးဘုံ ၊ ဝေဟပ္ဖိုလ်ဘုံ ၊ သုဒ္ဓါဝါသ ငါးဘုံ ”

      5 .  အသညီ                                = အသညသတ်ဗြဟ္မာ - “ နာမ်မရှိ+ရုပ်သာရှိ “ 

      6 .  အာကာသာနဉ္စာယတနုပဂ          = ပထမ အရူပဘုံ ဗြဟ္မာ ။

      7 .  ဝိညာနဉ္စာယတနုပဂ                  = ဒုတိယ အရူပဘုံ ဗြဟ္မာ ။

      8 .  အာကိဉ္စညာယတနုပဂ                = တတိယ အရူပဘုံ ဗြဟ္မာ ။

      9 .  နေဝသညာ နာသညာယတနုပဂ    = စတုတ္ထ အရူပဘုံ ဗြဟ္မာ + တို့ ဖြစ်ပါတယ် ။

(၁၀)  ဒသ နာမ ကိံ =  “ တစ်ဆယ် ” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

        ဒသဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော အရဟာတိ ဝုစ္စတိ = ဆယ်ပါးအင်္ဂါ ပြည့်စုံပါ ရဟန္တာဥစ္စာပဲ ။

                     “  ရဟန္တာဥစ္စာဖြစ်တဲ့ အင်္ဂါ (၁၀) ပါး ” ဆိုတာ 

          မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး နှင့် သမ္မာဉာဏ် ၊ သစ္စာဝိမုတ္တိဉာဏ် တို့ဖြစ်ပါတယ် ။


ျမတ္ဗုဒၶ ႏွင့္  ခုႏွစ္ နွစ္သား ရဟႏၱာေလး ရွင္ေသာပါက တုိ႔  စႀကၤန္အတူ ေလွ်ာက္ေတာ္မူႀကစဥ္  ျမတ္ဗုဒၶက ေမးေတာ္မူကာ ေသာပါကသာမေဏေလး ေျဖၾကားေတာ္မူတဲ့ 

တစ္-ႏွစ္-သုံး ဂဏာန္းေလးမ်ားရဲ႕ စိတ္၀င္စားဖြယ္ အဓိပၸါယ္ေလးေတြပါ ....



(၁) ဧကံနာမ ကႎ =  “တစ္” ဆုိတာ ဘာတဲ့လဲ ?

     သေဗၺသတၱာ အာဟာရ ႒ိတိကာ = အေႀကာင္းေႀကာင့္သာ တည္ရွိပါ “ ခႏၶာ ” ဆိုတာပဲ ။

(၂) ေဒြနာမ ကႎ  = “ ႏွစ္ ” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

      နာမဥၥ ရူပဥၥ  =  “ ရုပ္+နာမ္” တရား ႏွစ္ပါးပဲ ။

(၃)  တီဏိ နာမ ကႎ  =  “ သုံး ” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

      တိေႆာ ေ၀ဒနာ =  ေ၀ဒနာတရား သုံးပါးပဲ ။

               ” ေ၀ဒနာသုံးပါး ”  ဆိုတာ ...

       1 . သုခေ၀ဒနာ - ကိုယ္စိတ္ခ်မ္းသာ ခံစားမႈ ၊

       2 . ဒုကၡေ၀ဒနာ  - ကိုယ္စိတ္ဆင္းရဲ ခံစားမႈ ၊

       3 . အဒုကၡမသုခေ၀ဒနာ - ခ်မ္းသာျခင္းလည္းမဟုတ္+ဆင္းရဲျခင္း မဟုတ္တဲ့ ( ထူးျခားမႈမရွိ )  စပ္ႀကား ခံစားမႈ ၊

          { ဥေပကၡာေ၀ဒနာ - ဣ႒ာရုံေလာက္လည္း မေကာင္း ၊ အနိ႒ာရုံေလာက္လည္း မဆုိး အလယ္အလတ္မွ် အလုိရွိအပ္ လ်စ္လ်ဴရႈအပ္ေသာ ခံစားမႈ ။

(၄)  စတၱာရိ နာမ ကႎ   =  “ေလး” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

      စတၱာရိ အရိယသစၥာနိ =  အရိယသစၥာ ေလးပါးပဲ ။

             ” အရိယသစၥာ ေလးပါး ”  ဆိုတာ 

ဒုကၡအရိယသစၥာ                                         -  ဆင္းရဲေႀကာင္း ဟူေသာ အရိယာတို႔ သိအပ္ေသာ အမွန္တရား ၊

ဒုကၡသမုဒယအရိယသစၥာ                              -  ဆင္းရဲမႈကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ အေႀကာင္းခံ ဟူေသာ အရိယာတုိ႔ သိအပ္ေသာ အမွန္တရား ၊

ဒုကၡနိေရာဓ အရိယသစၥာ                              -  ဆင္းရဲမႈ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း အရိယာတုိ႔ သိအပ္ေသာ အမွန္တရား ၊

ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီပဋိပဒါ အရိယသစၥာ                -  ဆင္းရဲမႈခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာ အက်င့္ဟူေသာ အရိယာတုိ႔ သိအပ္ေသာ အမွန္တရား  ... တို႔ ျဖစ္ပါတယ္ ။

(၅)  ပဥၥ နာမ ကႎ =   ” ငါး ” ဆုိတာ ဘာတဲ့လဲ ?

       ပဥၥဳပါဒါနကၡႏၶာ = ဥပါဒါနကၡႏၶာ ငါးပါး ပဲ ။

         ပဥၥ + ဥပါဒါန + ခႏၶာ = ဥပါဒါန္၏ အာရံုျဖစ္ေသာ ေလာကီခႏၶာ ငါးပါး 

             ( ဘ၀တဏွာ၌ စြဲလမ္းျခင္း၏ အစု )

             

(၆)  ဆ နာမ ကႎ  =   “ေျခာက္” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

       ဆ အဇၥ်တၱိကာနိ အာယတနာနိ = အတြင္းအာယတန ေျခာက္ပါးပဲ။

               “ အတြင္းအာယတန ေျခာက္ပါး ”  ဆိုတာ 

              1 . စကၡာယတန - (စကၡဳ + အာယတန = မ်က္စိအႀကည္၏ တည္ရာ ။

              2 . ေသာတာယတန - ( ေသာတ + အာယတန = နားအႀကည္၏ တည္ရာ ။

              3 . ဃာနာယတန -  ( ဃာန + အာယတန = နားအႀကည္၏ တည္ရာ ။

              4 . ဇိ၀ွာယတန - ( ဇိ၀ွ + အာယတန = လွ်ာအႀကည္၏ တည္ရာ ။

              5 . ကာယာယတန - ကာယ + အာယတန = ကိုယ္အႀကည္၏ တည္ရာ / ကာယ၀ိညာဥ္၏ တည္ရာ ျဖစ္ရာ အေၾကာင္း ။

              6 . မနာယတန - မန + အာယတန = သိတတ္ေသာ တရား၏ တည္ရာ / သမၸယုတ္တရားတုိ႔၏ ျဖစ္ေၾကာင္းစိတ္ ။

(၇)  သတၱ နာမ ကႎ  =   “ခုႏွစ္” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

       သတၱေဗာဇၥ်ဂၤါ =    ေဗာဇၥ်င္ ခုႏွစ္ပါးပဲ ။

 ေဗာဇၥ်င္ဆိုတာ 

  ေဗာဓိ + အဂၤ = သိတတ္တဲ့ပုဂၢိဳလ္ (သို႔မဟုတ္ ) အသိဥာဏ္ ရဲ႕ သိေႀကာင္း အေထာက္အပံ့ အဂၤါရပ္ ) 

{  တနည္း }  ေဗာဓိႆ   + အဂၤါ = ေဗာဇၥ်ဂၤါ  “ ေဗာဓိႆ   = သစၥာေလးပါး တရားအေပါင္းကို သိျခင္း - မဂ္ဖိုလ္ဥာဏ္၏ ၊ အဂၤါ = အေၾကာင္းတို႔တည္း/ အစိတ္အပိုင္းတုိ႔တည္း ။ 

ခုႏွစ္ပါးဆိုတာ ... 

  1 . သတိသေမၺာဇၥ်င္      -  သတိတရားစဲြၿမဲျခင္း တိုးပြားမႈ  = ေအာက္ေမ့ျခင္း မဂ္ဖိုလ္ဥာဏ္ အစိတ္ “ သတိေစတသိက္ ”   ၊ 

  2 . ဓမၼ၀ိဇယသေမၺာဇၥ်င္  - တရားဓမၼဆင္ျခင္သုံးသပ္မႈ = တရားစိစစ္ျခင္း မဂ္ဖိုလ္ဥာဏ္ အစိတ္ “ ပညာေစတသိက္ ” ၊ 

  3 . ၀ီရိယသေမၺာဇၥ်င္      - အကုသိုလ္ေတြ ပယ္ရွား - ကုသိုလ္ေတြ ျပည့္၀ေအာင္ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈ  = လုံ႕လစုိက္ျခင္း မဂ္ဖိုလ္ဥာဏ္ အစိတ္ “ ၀ီရိယေစတသိက္ ” ၊ 

  4 . ပီတိသေမၺာဇၥ်င္        - စိတ္ထဲမွာ တရားဓမၼျဖင့္ ေက်နပ္ႏွစ္သက္မႈ = ႏွစ္သက္ျခင္း မဂ္ဖုိလ္ဥာဏ္ အစိတ္ “ ပီတိေစတသိက္ ” ၊

  5 . ပႆဒၶိသေမၺာဇၥ်င္     - ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ပါး ၿငိမ္းေအးမႈ = ေအးျမျခင္း မဂ္ဖုိလ္ဥာဏ္ အစိတ္ “ ကာယ-စိတၱ ပႆဒိၶေစတသိက္ ” ၊ 

  6 . သမာဓိသေမၺာဇၥ်င္     - စိတ္တည္ၿငိမ္မႈ = စိတ္၏ တည္ၾကည္ျခင္း  မဂ္ဖုိလ္ဥာဏ္ အစိတ္ “ ဧကဂၢတာေစတသိက္ ” ၊ 

  7 . ဥေပကၡာသေမၺာဇၥ်င္   - သဘာ၀တရားအားလုံးဟာ တညီတည္း ေဆာင္ရြက္ေနမႈ = လ်စ္လ်ဴရႈျခင္း  မဂ္ဖုိလ္ဥာဏ္ အစိတ္ “ တႀတမဇၥ်တၱတာ ေစတသိက္ ” ၊ 

 { သမာဓိအားေကာင္းလာေသာ္ လ်စ္လ်ဴရႈေသာအားျဖင့္ အာရုံ၌ စိတ္ကိုလႊတ္ထား၍ ပြားမ်ားမႈ }

(၈)  အ႒ နာမ ကႎ  =   “ရွစ္” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

      အရိေယာအ႒ဂၤ ိေကာ မေဂၢါ = မဂၢင္ ရွစ္ပါး ဆိုတာပဲ ။

                          “ မဂၢင္ (၈) ပါး ” ဆုိတာ 

                1 .  သမၼာဒိ႒ိ          -  မွန္ကန္ေသာအျမင္၊ 

                2 .  သမၼာသကၤပၸ     -  မွန္ကန္ေသာအႀကံ၊  

                3 .  သမၼာ၀ါစာ        -  မွန္ကန္ေသာ စကား ၊ 

                4 .  သမၼာကမၼ ႏၱ      -  မွန္ကန္ေသာအျပဳအမူ ၊ 

                5 .  သမၼာအာဇီ၀      -  မွန္ကန္ေသာ အသက္ေမြးမႈ ၊ 

                6 .  သမၼာ၀ါယာမ     -  မွန္ကန္ေသာ အားထုတ္မႈ ၊

                7  . သမၼာသတိ        -  မွန္ကန္ေသာ သတိ ၊

                8  . သမၼာသမာဓိ      -  မွန္ကန္ေသာ သမာဓိ ...တို႔ ျဖစ္ပါတယ္ ။

(၉)  န၀ နာမ ကႎ  = “ ကိုး ” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

      န၀သတၱာ၀ါသာ = သတၱာ၀ါသ ဘုံကိုး၀ ဆိုႀကတာပါပဲ ။

         “ သတၱာ၀ါသ ဘုံကုိး၀ ” ဆိုတာ ...

      1 .  နာနတၱကာယ နာနတၱသညီ    =  ပဋိသေႏၶအမ်ိဳုးမ်ိဳး ရုပ္သြင္အမ်ိဳးမ်ိဳး -“  ၀ိနိပါတိက အသုရာဘုံ ၊ လူ႕ဘုံ ၊ နတ္ဘုံ ”

      2 .  နာနတၱကာယ ဧကတၱသညီ      =  ရုပ္သြင္အမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ ပဋိသေႏၶတစ္မ်ိဳးတည္း - ” အပါယ္ေလးဘုံ ၊ ပထမစ်ာန္သုံးဘုံ ”

      3 .  ဧကတၱကာယ နာနတၱသညီ        = ရုပ္သြင္တစ္မ်ိဳးတည္း ၊ ပဋိသေႏၶအမ်ိဳးမ်ိဳး - “ ဒုတိယစ်ာန္သုံးဘုံ ”

      4 .  ဧကတၱကာယ ဧကတၱသညီ        =  ရုပ္သြင္တစ္မ်ိဳး ၊ ပဋိသေႏၶတစ္မ်ိဳး - ” တတိယစ်ာန္သုံးဘုံ ၊ ေ၀ဟပၹိဳလ္ဘုံ ၊ သုဒၶါ၀ါသ ငါးဘုံ ”

      5 .  အသညီ                                = အသညသတ္ျဗဟၼာ - “ နာမ္မရွိ+ရုပ္သာရွိ “ 

      6 .  အာကာသာနဥၥာယတနုပဂ          = ပထမ အရူပဘုံ ျဗဟၼာ ။

      7 .  ၀ိညာနဥၥာယတနုပဂ                  = ဒုတိယ အရူပဘံု ျဗဟၼာ ။

      8 .  အာကိဥၥညာယတနုပဂ                = တတိယ အရူပဘံု ျဗဟၼာ ။

      9 .  ေန၀သညာ နာသညာယတနုပဂ    = စတုတၳ အရူပဘံု ျဗဟၼာ + တို႔ ျဖစ္ပါတယ္ ။

(၁၀)  ဒသ နာမ ကႎ =  “ တစ္ဆယ္ ” ဆိုတာ ဘာတဲ့လဲ ?

        ဒသဟေဂၤဟိ သမႏၷာဂေတာ အရဟာတိ ၀ုစၥတိ = ဆယ္ပါးအဂၤါ ျပည့္စုံပါ ရဟႏၱာဥစၥာပဲ ။

                     “  ရဟႏၱာဥစၥာျဖစ္တဲ့ အဂၤါ (၁၀) ပါး ” ဆိုတာ 


          မဂၢင္ရွစ္ပါး ႏွင့္ သမၼာဥာဏ္ ၊ သစၥာ၀ိမုတၱိဥာဏ္ တုိ႔ျဖစ္ပါတယ္ ။