ရာဇာဓိရာဇ္

မဂဒူး မင္းဆက္မွ (၉) ဆက္ေျမာက္မင္း ျဖစ္သည့္ ရာဇာဓိရာဇ္ ( ၁၃၈၅-၁၄၂၃ )သည္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၇၄၅ မွ ၇၈၂ ထိ ဟံသာ၀တီ(ပဲခူး)ကိုဗဟိုျပဳကာ မြန္သံုးရပ္(ေခၚ) ရာမညေဒသ (ယေန႔ေအာက္ျမန္မာျပည္ေဒသ)ကို အုပ္စိုးခဲ့သည့္ လက္႐ုံးရည္ႏွလုံးရည္ႏွင့္ အလြန္ထင္ရွားေသာ မြန္ဘုရင္တစ္ပါးျဖစ္သည္။ ဖခမည္းေတာ္မွာ ဗညားဦး ျဖစ္သည္။ ရာဇာဓိရာဇ္သည္ သူရဲေကာင္းမ်ားကုိ တန္းတူရည္တူဆက္ဆံကာ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးေသာ စစ္ဘုရင္တစ္ပါးလည္းျဖစ္သည္။ 

ရာဇာဓိရာဇ္ လက္ထက္တြင္ထင္ရွားေသာ မြန္သူရဲေကာင္းေျမာက္ျမားစြာ ေပၚထြန္းခဲ့သည္။ဘုရင့္ေနာင္ လက္ထက္ မြန္၀န္ႀကီးဗညားဒလ ေရးသားခဲ့ေသာ ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပုံက်မ္းသည္လည္းေကာင္း၊ ေဒါက္တာႏိုင္ပန္းလွ ေရးသည့္ ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပံုက်မ္းသည္လည္းေကာင္း ထင္ရွားေသာ က်မ္းမ်ားျဖစ္သည္။ အင္း၀-ဟံသာ၀တီ အႏွစ္ေလးဆယ္စစ္၏ အထိကရစစ္ဘုရင္တစ္ပါးဟု ဆိုလ်င္လည္းမမွားေပ။ ငယ္စဥ္ကေလးဘ၀မွစ၍ နတ္ရြာစံကံေတာ္ကုန္သည့္ အခ်ိန္ထိ စစ္ပြဲ၊တိုက္ပြဲမ်ားႏွင့္ မကင္းခဲ့ေခ်။

ရာဇာဓိရာဇ္သည္ အလြန္ဘုန္းတန္ခိုးၾကီးေသာ မင္းျဖစ္သည္။ ေဗဒင္ယၾတာ၊ အင္းအိုင္လက္ဖြဲ႕တို႕ကို အလြန္၀ါသနာထံုျပီး စစ္ခ်ီေလတိုင္း ထိုအစီအရင္တို႕ကို သံုးစြဲကာ တပ္သားသူရဲတို႕ စိတ္ဓါတ္တက္ၾကြေစရန္ ျပဳေလ့ရွိသည္။ ဟံသာမင္း၊ ဗညားသစ္တသံု၊သီဟရာဇာမင္း အစရွိသျဖင့္လည္း သမိုင္းမ်ားတြင္ဆိုၾကသည္။ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ မြန္ေက်ာက္စာတြင္ သုတေသာမရာဇာဓိရာတ္ ဟုေဖာ္ျပထားသည္။အသက္ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္မွစ ကာ ဟံသာ၀တီထီးနန္းကို စိုးစံျပီး ခမည္းေတာ္ ဗညားဦးလက္ထက္က အစျပဳသည့္ ပုန္ကန္မႈမ်ားကို ႏွိမ္ႏွင္းေအာင္ျမင္သည္။

ေနာင္ သမိုင္းတြင္သည့္ အင္း၀-ဟံသာ၀တီ ႏွစ္ ၄၀ စစ္ကို ခင္းသည္။ထင္ရွားသည့္မွဴးမတ္မ်ားမွာ မင္းကံစီ၊ သမိန္ျဗာဇၨ၊အမတ္ဒိန္၊အဲမြန္ဒယာ၊ အဲေကာင္ဗိန္၊ေစာလဂြန္းအိန္(မသံလံု)၊ဥပါေကာင္း (ရာဇာဓိရာဇ္၏သားမက္ျဖစ္) ၊သမိန္ဗရမ္း(ရာဇာဓိရာဇ္၏သားမက္ျဖစ္၊အင္း၀သို႕အဖမ္းခံ ရျပီး တရုတ္သူရဲေကာင္း ဂါမဏိ ႏွင့္စီးခ်င္းထိုးကာအႏိုင္ရသူ၊ေနာင္တြင္ ဟံသာ၀တီသို႕ျပန္လာ။)သမိန္အ၀နံႏိုင္(သမိန္အင္း၀ မင္းႀကီး၊သမိန္အ၀ႏိုင္ ဟုလည္းဆိုၾကသည္။)၊ သမိန္ရဲသင္ရံ၊မသန္း(ရဟန္းလူထြက္ျဖစ္၊လဂြန္းအိန္ေသျပီးေနာက္ ထြက္ေပၚလာသည့္ လူစြမ္းေကာင္း။) တို႕ ျဖစ္ၾကသည္။

ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပုံက်မ္း

မြန္တို႔တြင္ ရာဇာဓိရာဇ္ အေရးေတာ္ပံုက်မ္း ဟူၿပီး သီးသန္႔မရွိေပ။ သို႔ေသာ္ အမည္မသိေရွးမြန္ပညာရွိမ်ားေရးသားခဲ့သည့္ မြန္ေပမူျဖင့္ သထံုမင္းဆက္မွ စသည့္ ဥပၸႏၷသု၀ဏၰဘုမၼိအာရမ ၻကထာက်မ္းႏွင့္ သုဓမၼ၀တီသီဟရာဇာဓိရာဇ၀ံသက်မ္း ဟူ၍ ႏွစ္က်မ္းသာရွိသည္။ ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္အေရာက္တြင္ မွဴးမတ္ႀကီးတစ္ဦးျဖစ္သည့္ မြန္၀န္ႀကီးဗညားဒလက ပထမက်မ္း၏ ေနာက္ဆံုးပိုင္းျဖစ္သည့္ မဂဒူးမင္းဆက္အစမွ ရာဇာဓိရာဇ္အထိကို ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပံုက်မ္းအျဖစ္ ျမန္မာဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုေရးသားခဲ့သည္။

ထိုက်မ္းမွာ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ပထမဆံုး ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပံုက်မ္းျဖစ္ကာ သမိုင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ႏိုင္ပန္းလွ ေရးသားသည့္ ရာဇာဓိရာဇ္ အေရးေတာ္ပံုက်မ္းမွာ ေျမာက္မ်ားလွစြာေသာ ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပံုက်မ္းမ်ားအနက္မွ ေနာက္အက်ဆံုးႏွင့္ အျပည့္စံုဆံုးေသာ က်မ္းျဖစ္ေပသည္။ ထိုက်မ္းမွာ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ဘန္ေကာက္အနီးရွိ ပတ္လတ္ရြာမွေတြ႕ရွိသည့္ မြန္ေပမူကို ျပန္လည္ပံုႏွိပ္ထားသည့္က်မ္းအား အေျချပဳ၍ အျခားျမန္မာ၊မြန္ေပမူ၊ ပံုႏွိပ္မူမ်ား၊ ဦးကုလား၊ မွန္နန္းအစရွိသည့္ ရာဇ၀င္က်မ္းမ်ားကို ညီညြတ္ႏိုင္သမွ် ညီညြတ္ေစရန္ တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးကာ ေရးသားထားျခင္းျဖစ္ေပသည္။

က်မ္းရင္းက မြန္ဘာသာႏွင့္ ေရးသားထား၏။ ေတာင္ငူေခတ္ ဘုရင့္ေနာင္ ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာ လက္ထက္၌ အမတ္ၾကီး ဗညားဒလမွ မြန္ဘာသာမွွ ျမန္မာဘာသာသုိ႔ ပထမအၾကိမ္ ျပန္ဆုိခဲ့၏။ ယခု ေဒါက္တာ ႏိုင္ပန္းလွက ဒုတိယအၾကိမ္ ျမန္မာဘာသာသို႔ျပန္ဆုိျခင္းျဖစ္၏။ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္တြင္ ပထမအၾကိမ္ ထုတ္ေဝခဲ့၏။ ယခုွ်စာအုပ္မွာ ဒုတိယအၾကိမ္ ထုတ္ေဝျခင္းျဖစ္သည္။ ဘာသာျပန္မႈ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ စိစစ္ေရး စံခ်ိန္ ၂ ခ်က္ရွိိ၏။

ဘာသာျပန္ဆုိသူသည္ က်မ္းစာအုပ္၏ မူရင္းဘာသာေဗဒတြင္ ကြ်မ္းက်င္မႈ ရွိရမည္။ ၿပီးလွ်င္ ဘာသာျပန္ဆုိမည့္ ဘာသာေဗဒတြင္လည္း ပိုင္ႏိုင္ရမည္။ ထုိ႔ေနာက္ ျပန္ဆုိသည့္ အေၾကာင္းအရာအေပၚတြင္လည္း ပိုင္ႏုိင္ရမည္။ ထုိ႔ေနာက္ ျပန္ဆုိသည့္ အေၾကာင္းအရာအေပၚတြင္လည္း ႏွ႔ံစပ္ရမည္။ ဤအခ်က္ စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုပါမွွ ဘာသာျပန္မႈသည္ ေကာင္းမြန္ျပည့္စံုသည္ဟု ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ဆုိ။ ေဒါက္တာ ႏုိင္ပန္းလွက ဤစံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုသူျဖစ္၏။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အေရးေတာ္ပုံက်မ္း (၅) ေစာင္အနက္ တေစာင္အပါအဝင္ျဖစ္ေသာ ရာဇာဓိရာဇ္ အေရးေတာ္ပုံက်မ္းကုိ ျပဳစုရန္ ေဒါက္တာ ႏိုင္ပန္းလွ တြင္ စိန္ေခၚမႈမ်ားစြာျဖင့္ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရသည္။

အဆုိပါက်မ္းကုိ ျပန္ဆုိရာတြင္ ၁၂၇၂ ခုႏွစ္က ထုိင္းႏုိင္ငံ၊ ဘန္ေကာက္အနီး ပတ္လတ္ရြာမွ ရခဲ့သည့္ ပတ္လတ္ပုံႏွိပ္မူ မြန္ဘာသာကုိ အေျခခံ၍ အျခားမြန္ေပမူမ်ားႏွင့္ ညိႇႏႈိင္းျခင္း၊ ဗညားဒလ၏ ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပုံက်မ္း ျမန္မာေပမူ (၉) မူ၊ အျခားပုံႏွိပ္မူမ်ားႏွင့္ ညိႇႏႈိင္းျခင္း၊ ျမန္မာစာၫြန္႔ေပါင္းက်မ္း၊ မွန္နန္း၊ ဦးကုလား စေသာ ျမန္မာရာဇဝင္က်မ္းမ်ားႏွင့္ တုိက္ဆုိင္၍ ဆရာႀကီး ႏုိင္ပန္းလွက ျပန္လည္ျပဳစုထားျခင္းျဖစ္သည္။

ရာဇဓိရာဇ္ အေရးေတာ္ပုံက်မ္း၏ အမွာစာတြင္ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ သန္းထြန္းက “သမုိင္းေလ့လာတဲ့လူတုိင္း အေထာက္အထားစုံေအာင္ ရခ်င္တယ္။ မြန္-ဗမာဆက္ဆံေရးမွာ မြန္အေထာက္အထားေတြ သိပ္ရခ်င္တယ္။ ဘာျပဳလုိ႔လဲဆုိေတာ့ တခ်ဳိ႕အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥေတြကုိ မြန္ကတမ်ဳိး၊ ျမန္မာကတမ်ဳိး ေျပာေနၾကလုိ႔ပါပဲ”။

(၁) ဘာသာျပန္တဲ့သူဟာ က်မ္းစာအုပ္ရဲ႕ မူရင္းဘာသာစကားကုိလည္း ေကာင္းေကာင္း တတ္ကြၽမ္းရမယ္။ ျပန္ဆုိယူတဲ့ ဘာသာစကားမွာလည္း ပုိင္ႏုိင္ရမယ္။

(၂) ျပန္ဆုိတဲ့ အေၾကာင္းကိစၥကုိလည္း ပုိင္ႏုိင္ရမယ္ ဟူ၍ ဆုိထားပါသည္။ ဆရာႀကီး ႏုိင္ပန္းလွသည္ ထုိဂုဏ္ရည္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စုံသူျဖစ္သည္။
ထုိက်မ္းသည္ မြန္ဘာသာ ထုတ္ေဝၿပီးေနာက္ (၁၀) ႏွစ္ၾကာမွ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ထြက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာဘာသာ ထြက္လာေသာ ထုိက်မ္းသည္ ေရွးမြန္ေပမူေဟာင္းမ်ားႏွင့္ယွဥ္လွ်င္ ျပတ္ေတာက္ထားသည္မ်ား ရွိေနေသးေၾကာင္း မြန္သမုိင္းပညာရွင္တခ်ဳိ႕က ေထာက္ျပၾကသည္။ မည္သုိ႔ပင္ဆုိေစကာမူ ဆရာႀကီးႏုိင္ပန္းလွ က မြန္-ျမန္မာဆက္ဆံေရးအတြက္ အႀကီးမားဆုံးေသာ တံတားတစင္း တည္ေဆာက္ေပးခဲ့သည္။

သုိ႔ေသာ္ မြန္ဘာသာမွ ျမန္မာဘာသာသုိ႔ မြန္ပညာရွင္မ်ားကုိယ္တုိင္ ျပန္ဆုိေသာ က်မ္းမ်ားမွာ ယေန႔အထိ ရွားပါးေနဆဲပင္။

ေနာက္ခံသမိုင္းအက်ဥ္း

အင္း၀-ဟံသာ၀တီ ႏွစ္ေလးဆယ္စစ္သည္ ျမန္မာရာဇ၀င္တြင္ အထူးပင္ အေရးပါေသာ ကာလ ျဖစ္ပါသည္။ မြန္ႏွင့္ ဗမာ တိုင္းရင္းသားတို႕ ႏွစ္ဖက္မွ ျပည္ေထာင္စု၏ ဦးေဆာင္သူ ေနရာကို ရႏိုင္ရန္ အျပိဳင္ ႀကိဳးပမ္းသည့္ ကာလအျဖစ္ သမိုင္းတြင္ ထင္ရွားလွသည္။ အင္း၀မွ မင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ ၊ သားေတာ္ ဘုရင္မင္းေခါင္တို႕ႏွင့္ ဟံသာ၀တီမွ မြန္မင္း ရာဇာဓိရာဇ္တို႕ အႀကိမ္ႀကိမ္ စစ္မျပတ္ခင္းခဲ့ၿပီး သမိုင္းတြင္သည့္ သူရဲေကာင္း အေက်ာ္အေမာ္မ်ား၊ စံျပဳေလာက္သည့္ စစ္ေရးနည္းဗ်ဴဟာမ်ားကို အျပန္အလွန္ အသံုးခ်ကာ စစ္ခင္းခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ရာဇာဓိရာဇ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၇၄၅-၇၂၈) မွာ မဂဒူးမင္းဆက္၏ (၉) ဆက္ေျမာက္ မင္းျဖစ္သည္။ အစဥ္အဆက္ မုတၱမတြင္ ထီးနန္း စိုးစံခဲ့ရာမွ (၈) ဆက္ေျမာက္ ျဖစ္သည့္ ဆင္ျဖဴရွင္ ဗညားဦး လက္ထက္တြင္ လက္ေအာက္ခံ ျမိဳ႕စားမ်ား ျဖစ္သည့္ ေလာက္ျဖား၊ အဲျဗပုန္၊ ျဗထဗ၊ ဥလိုတို႕ ညီအစ္ကို ေလးေယာက္က ေတာ္လွန္သျဖင့္ ဒုန္၀န္းျမိဳ႕သို႕ ယာယီ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရသည္။ ေနာက္ မၾကာမီတြင္ ဒုန္၀န္းသို႕ လာေရာက္ တိုက္ခိုက္ၾကသည္ကို မခံႏိုင္သျဖင့္ ဟံသာ၀တီ (ပဲခူး) သို႕ေျပာင္းေ႐ႊ႕ကာ နန္းသစ္တည္ၿပီး မင္းျပဳျပန္သည္။

အစ္မေတာ္ မဟာေဒ၀ီအား အားကိုး ခ်စ္ခင္ျပီး ဒဂံု(ရန္ကုန္)ကို စားေစသည္။ ေနာင္ေတာ္မင္းလကၤာ ပုန္ကန္ျပန္သျဖင့္ ႏွိမ္ႏွင္းကာ ကြပ္မ်က္ၿပီး ၄င္း၏ မယား ေမြ႕သင္အား သိမ္းပိုက္သည္။ သားေတာ္တစ္ပါး(ဗညားႏြဲ႕)အား ေမြ႕သင္မွ ဖြားျမင္ရာ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးေတာ္မူလွသည္ မရွိဟုသိရသည္။ လွ်ာတြင္ အစက္ေပ်ာက္မ်ားပါလာသည့္အတြက္ အပံသုန္ပိုင္စက္ ဟုနာမည္ေပးသည္။

ေနာင္အခါ ဗညားႏြဲ႕(ဗညားငယ္)ဟုေခၚတြင္သည္။ အျခား မိဖုရားျဖစ္ေသာ ဗ်က္လိႈင္း႐ြာသူ ေမြးမဂူေတာက္မွ ဖြားသည့္ ေဘာငံမုန္(ေဗာခံုမိႈင္း)ကို ပိုသာစြာ ၾကည္ျဖဴၿပီး နန္းလ်ာအျဖစ္ အလိုရွိခဲ့သည္။ ဗညားႏြဲ႔ အသက္ ၁၅ ႏွစ္တြင္ အဖတူအမိကြဲ ႏွမေတာ္ တလေမေဒါႏွင့္ရည္ငံကာ ထြက္ေျပးၾကသျဖင့္ ဗညားဦး လြန္စြာအမ်က္႐ွကာ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ်ေစသည္။ ေနာင္ မဟာေဒ၀ီ ေတာင္းပန္သျဖင့္ ျပန္လြတ္ေစသည္။

ဟံသာ၀တီတြင္ သုရွင္ ဗညားဦး(ဆင္ျဖဴရွင္ ဗညားဦး) နာမက်န္း ျဖစ္ခ်ိန္တြင္ သားေတာ္ ဗညားႏြဲ႕အား အရီးေတာ္ မဟာေဒ၀ီ ႏွင့္ ေယာက္ဖေတာ္ သမိန္မ႐ူးတို႕ မွ သတ္ျဖတ္ကာ သမိန္မ႐ူး ထီးနန္းရရန္ ႀကံေလေသာေၾကာင့္ ဗညားႏြဲ႕လည္း ကၽြန္ယံု ၃၀ ေက်ာ္ျဖင့္ ဒဂံု (ရန္ကုန္) သို႕ထြက္ေျပးကာ ထိုမွေနျပီး ပုန္ကန္ပါေတာ့သည္။ ထိုသို႕ ဒဂံုတြင္ ရွိစဥ္ လင္ရွိမယား ဆီသည္မ (ျမန္မာမူတြင္ ပန္းသည္မ) ေမြမနိတ္ကို မိဖုရားအျဖစ္ သိမ္းပိုက္သည္။ (သမိန္မ႐ူး ႏွင့္ မဟာေဒ၀ီ တို႕မွာ မ႐ိုးသားၾကေပ။)

ေနာင္တြင္ မဟာေဒ၀ီႏွင့္ သမိန္မ႐ူးတို႕ ကေလာက္ျဖား၊ ျဗထဗတို႕ကို စည္းရံုးျပီး စစ္တပ္ႀကီး စီရင္ကာ ဒဂံုကို ၀ိုင္းရံလာစဥ္ ဥပါယ္ျဖင့္ ေျမာင္းျမ ႏွင့္ မုတၱမ တို႕မွ စစ္တပ္မ်ားကို ျပန္လွည့္ ေစရန္ ျပဳသည္။ အမိတူ အဖကြဲ ေနာင္ေတာ္ ဒလစား မညီ ကံေကာင္း လာေရာက္ပူးေပါင္းသျဖင့္ အင္အား ပိုေတာင့္တင္းလာျပီး သမိန္မ႐ူး တပ္ကို ညအခ်ိန္တြင္ အျပင္းတိုက္သျဖင့္ သမိန္မ႐ူးေျပးရာ လူသူသံု႕ပန္း အမ်ားအျပားရၿပီး ေအာင္ပြဲခံႏိုင္ေလသည္။

ေနာက္တြင္ ပဲခူးထိ ခ်ီတက္ တိုက္ခိုက္ရာ ပဲခူး မေရာက္မီ ခမည္းေတာ္ ဗညားဦး နတ္႐ြာ လားေလေသာေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္း၊ သမိန္မ႐ူး ေျပးေသာေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္း၊ ၿမိဳ႕တြင္းမွ မွဴးမတ္ ေဒါဗညားမ်ားက ေထာက္ခံေသာေၾကာင့္တစ္ေၾကာင္း နန္းပလႅင္ေပၚသို႕ လြယ္ကူစြာ တက္ႏိုင္ကာ ရာဇာဓိရာဇ္ ဟူေသာ ဘြဲ႕ျဖင့္ အသက္ ၁၆ ႏွစ္တြင္ ဟံသာ၀တီျပည္ကို အုပ္စိုးေလသည္။ နန္းရလွ်င္ ေမြမနိတ္အား ပီယရာဇာေဒ၀ီ ဘြဲ႕ျဖင့္ မိဖုရားႀကီးအရာ ေပးသည္။ သမိန္မ႐ူးႏွင့္ ၄င္း၏မယား တလေမသီရိ တို႕အား သတ္ေစျပီး အရီးေတာ္ မဟာေဒ၀ီကိုမူ ေက်းဇူးရွိဖူးသည္ကို ေထာက္ကာ မသတ္ဘဲ ထားေလသည္။ မိမိအား နန္းေတာ္တံခါးတစ္ဖက္သာဖြင့္ျပီး ၾကိဳဆိုသည့္အတြက္ အမတ္ဒိန္ကို သတ္ရန္အမိန္႔ခ်ေသာ္လည္း အမတ္ဒိန္အေလွ်ာက္ေကာင္းသျဖင့္ လြတ္သည္။

နယ္ပယ္မ်ားကို သိမ္းသြင္းျခင္း

နန္းတက္ျပီးေနာက္ မၾကာမီ အင္း၀မွ မင္းၾကီးစြာ သည္ ေျမာင္းျမစား ေလာက္ျဖား၏ မနာလို ကုန္းတိုက္စကားတြင္ ယံုမွတ္ကာ ဟံသာ၀တီကို အရယူရန္ အႀကံျဖင့္ ခ်ီလာသည္ကို တြန္းလွန္ ခဲ့ရေသးသည္။ အမွန္တြင္ ဟံသာ၀တီ မင္းေနျပည္၏ အာဏာစက္မွာ ရာမည မြန္သံုးရပ္တြင္ အေရွ႕မုတၱမ ၃၂ ၿမိဳ႕ နွင့္ အေနာက္ ပုသိမ္၃၂ၿမိဳ႕ မ်ားသို႕ပင္ သက္ေရာက္ႏိုင္ျခင္း မရွိဘဲ ျဖစ္ေနသည္မွာ ဆင္ျဖဴရွင္ ဗညားဦး လက္ထက္ကပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဗညားႏြဲ႕ အေနျဖင့္ အဆိုပါ သူပုန္သူကန္၊ ျမိဳ႕စား၊ ႐ြာစားမ်ားကို ႏိွမ္ႏွင္းရန္ အေၾကာင္းဖန္လာ ေလေတာ့သည္။

အေရွ႕ဖက္တစ္လႊားကို သိမ္းသြင္းျခင္း
ထို႕ေၾကာင့္ပင္ လူသူလက္နက္မ်ား စုစည္းၿပီး ခမည္းေတာ္ ဗညားဦး လက္ထက္က လက္လႊတ္ခဲ့ရသည့္ အေ႐ွ႕ဖက္ မုတၱမ ၃၂ ၿမိဳ႕ကို သိမ္းသြင္းရန္ စစ္တပ္ႀကီး ခ်ီေစသည္။ ေဘာလဂြန္းလက္မွ လဂြန္းဗ်ဥ္းကို လည္းေကာင္း၊ သံလွစ္လက္မွ ဒုန္၀န္းကို လည္းေကာင္း၊ မၿဂိဳင္းလက္မွ သံေမာင္ၿမိဳ႕ကို လည္းေကာင္း၊ အဲျဗပုန္ႏွင့္ ျဗထဗတို႕၏ မုတၱမႏွင့္ ဥလို၏ ေမာ္လၿမိဳင္ ၿမိဳ႕မ်ားကို လည္းေကာင္း ဆက္တိုက္ သိမ္းယူၿပီး အေ႐ွ႕တစ္လြား႐ွိ ျမိဳ႕႐ြာမ်ားတြင္ ယံုၾကည္ရသည့္ မွဴးမတ္မ်ားကို ၿမိဳ႕စားအရာ ေပးကာ ဟံသာ၀တီသို႕ ျပန္္ေလသည္။ အဲျဗပုန္၊ ျဗထဗႏွင့္ ဥလိုတို႕လည္း ကုလားျပည္သို႕ ေလွျဖင့္ ေျပးေလသည္။ ထိုသို႕ အေ႐ွ႕ဖက္သို႕ တိုက္ခိုက္ခဲ့ရာတြင္ နာမည္ရသည့္ သူရဲေကာင္းမ်ားမွာ အမတ္ဒိန္၊ သမိန္သံျဗတ္(သမိန္ျဗာဇၨ)၊ လဂြန္းအိန္၊ သမိန္ရဲသင္ရံ တို႕ျဖစ္သည္။

အေနာက္ဖက္တစ္လႊားကို သိမ္းသြင္းျခင္း
ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၇၅၀ တြင္ ေနာင္ေတာ္ မညီကံေကာင္း သည္ ေျမာင္းျမစား ေလာက္ျဖားႏွင့္ ညီညြတ္ၿပီး ဒလမွ ပုန္ကန္သည္ကို သြားေရာက္ ႏွိမ္ႏွင္းရၿပီး မညီကံေကာင္းအား ကြပ္ကာ ၄င္း၏သား၊ တူေတာ္ ေဘာ၀္ေက်ာ္ အား သစၥာေပးကာ အဖအရာကို ဆက္ခံေစသည္။ ေနာက္ ေလာက္ျဖားအား ႏွိမ္ႏွင္းရန္ တစ္ပါတည္း အေနာက္ဖက္သို႕ ခ်ီေလသည္။

ေ႐ွးဦးစြာ ပုသိမ္ကို စားေသာ ေလာက္ျဖား၏ သားႏွစ္ပါးျဖစ္သည့္ ေလာက္ရုန္ ႏွင့္ ေလာက္သိန္တို႕အား တိုက္ရာ အႏိုင္ မရႏိုင္ဘဲ အမတ္ ရာဇမႏု(မင္းကန္စီ)ပါ ဆင္ထက္တြင္ က်ဆံုးေလသည္။ ထိုသို႕ ပုသိမ္တြင္ ရွိေနစဥ္ ပဲခူးတြင္ အက်ဥ္းခ်ထားသည့္ ညီေတာ္ ေဘာငံမုန္ အား အဲေကာင္ဗိန္ကို လႊတ္ၿပီး ကြပ္ေစျပန္သည္။ ေနာက္ စစ္ဦးကို ေျမာင္းျမသို႕ လွည့္ဟန္ျပဳကာ လဂြန္းအိန္အား ပရိယာယ္ျဖင့္ ေနာက္မွ လိုက္သည့္ ေလာက္ရုန္ႏွင့္ ေလာက္သိန္တို႕အား အႏိုင္ယူေစကာ ပုသိမ္ကို အရ သိမ္းေလသည္။

အမတ္ဒိန္ကလည္း ေဒးပသြယ္ကို ရျပီး ရာဇာဓိရာဇ္အား ဆက္ျပန္သည္။ ေနာက္ ေျမာင္းျမသို႕ခ်ီရာ ေျမာင္းျမစားလည္း မခံ၀ံ႕သျဖင့္ ေလွျဖင့္ ေျပးမည္ႀကံေသာ္ သားေတာ္ မပစ္ႏြဲ႕(ဗ်ည္းႏြဲ႕)က တားကာ ရာဇာဓိရာဇ္အား တစ္ဦးခ်င္း ဆင္စီးခ်င္းထိုးျပီး အႏိုင္အ႐ံႈး ဆံုးျဖတ္ရန္ ေတာင္းဆိုေလသည္။ ရာဇာဓိရာဇ္လည္း လက္ခံကာ ဆင္ေတာ္ ငရက္ႏြဲ႕ကိုစီးျပီး ဆင္စီးခ်င္းထိုး၏။

အမွတ္မဲ့ျဖင့္ ခ်ိန္းဆိုရာ ျမိဳ႕ရိုးတြင္းသို႕၀င္ရာ မပစ္ႏဲြ႕က တံခါးအကြယ္မွ ရုတ္တရက္ထြက္တိုက္ကာ ဆင္ခ်င္းပူးလွ်င္ခုတ္ရန္ဓါးခြၽတ္မရေသာေၾကာင့္ ခြၽန္းသီးႏွင့္ရိုက္ေသာ္ ဗညားႏြဲ႕ နဖူးကြဲကာ မူးေ၀ေလသည္။ထို႕ေၾကာင့္ ျမိဳ႕ျပင္သို႕ဆုတ္ေျပးျပီး အမူးေျပမွ တဖန္ျပန္လွည့္တိုက္သည္။ဒီတစ္ၾကိမ္တြင္အႏိုင္ယူကာ ေျမာင္းျမကို သိမ္းေလသည္။ ေနာက္ ေလာက္ျဖားအား ဂတိအတိုင္း ဒဂံုဆံေတာ္ရွင္(ေရႊတိဂံု)အနီးတြင္ သီတင္းေဆာက္တည္ခြင့္ျပဳသည္။ မပစ္ႏြဲ႕မွာမူ မေနလိုေၾကာင္း ေလွ်ာက္သျဖင့္ ကြပ္ေစသည္။