မာယာလူမ်ိဳး

ကမာၻ ့သမုိင္းေၾကာင္းထဲက မာယာလူမ်ဳိးတုိ႔အေျကာင္း

ေရးသားသူ – Academy
မာယာ ဆိုသည္မွာ မီဆို အေမရိကန္ ယဥ္ေက်းမႈ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ကိုလံဘီယာေခတ္မတိုင္ခင္ အေမရိကတြင္ အျပည့္စုံဆုံး စာအေရးအသားကို တီထြင္ခဲ့ျခင္းအတြက္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း ခံခဲ့ရယုံသာမက သူတို႔၏ အႏုပညာ၊ ဗိသုကာပညာ၊ သခ်ၤာပညာႏွင့္ နကၡတၱေဗဒပညာတို႔အတြက္လည္း ထင္ရွား ေက်ာ္ၾကားခဲ့သည္။
မာယာ ယဥ္ေက်းမႈ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို ဂႏၲဝင္ေခတ္မတိုင္မီ (Pre-Classic period) (ဘီစီ ၂၀၀၀ မွ ေအဒီ ၂၅၀ အတြင္း) စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။

မာယာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ရွည္လွ်ားသည့္ သမိုင္းေၾကာင္းရွိခဲ့သည့္ အေနာက္ကမာၻျခမ္းေဒသ မွ ယဥ္ေက်းမႈ အတိုးတက္ဆံုး ေဒသခံလူမ်ိဳးမ်ား ၿဖစ္သည္ ။
မာယာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ယခု မကၠဆီကို အေရွ ့ႏွင့္ ေတာင္ပိုင္းေဒသမ်ား ၊ ဂြာတီမာလာ ၊ ဘီလစ္ ၊ အယ္ဆာေဗးဒိုး ၊ ဟြန္ဒူးရပ္ အေနာက္ပိုင္းေဒသမ်ားတြင္ ဘီစီ ၂၀၀၀ ခန္႔ အခ်ိန္မွစ၍ ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္ ။
မယာလူမ်ိဳးမ်ား ၏အၿမင့္ဆံုး (Classic period ) အခ်ိန္သည္ ေအဒီ ၃၀၀ စုမွ ေအဒီ ၉၀၀ အႀကား ရွိ ခဲ့သည္ ဟုမွတ္တမ္းမ်ားမွဆိုသည္ ။
မာယာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ထိုအခ်ိန္က ၾကီးမားသည့္နန္းေတာ္မ်ား ၊ လူေနအေဆာက္အဦးမ်ား ၊ ပိရမစ္ပံု ဘာသာေရး အေဆာက္အဦးမ်ားကို တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္ ။
၁၆- -ရာစု တြင္ စပိန္ မ်ားေရာက္ရွိ ၊ နယ္ေၿမခ်ဲ ့ထြင္ သိမ္းပိုက္ၿပီး ေနာက္ မာယာယဥ္ေက်းမႈေပ်ာက္ကြယ္ ခဲ့ရသည္ ။

လြတ္လပ္သည့္ၿမိဳ ့ေတာ္
ေရွးေခတ္အခ်ိန္က မာယာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ လြတ္လပ္သည့္ သူ ့ေဒသႏွင့္သူ ေနထိုင္ခဲ့ၾကကာ သူ႔ဘုရင္ႏွင့္သူ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္ ။
မယာမ်ား၏ အေစာပိုင္းအခ်ိန္က အၾကီးဆံုးၿမိဳ ့မ်ားထဲတြင္ Palenque, Tikal, Copán, ႏွင့္ Chichén Itzá စသည့္ၿမိဳ ့မ်ားပါ၀င္ခဲ့သည္ ။
ထိုၿမိဳ ့မ်ားအားလံုး၏ အလယ္တြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစင္တာ တည္ေဆာက္ကာ ထိုအထဲတြင္ ၾကီးမားသည္ ပိရမစ္မ်ား ၊ နန္းေတာ္မ်ား ၊ ကစားကြင္းမ်ားပါ၀င္သည္ ။
မာယာမ်ားသည္သူတို႔၏ အေဆာက္အဦးမ်ားကိုေတာက္ပသည့္ အေရာင္မ်ား ႏွင့္ ျခယ္သေလ့ရွိၾကကာ ႀကီးမားသည့္ ေက်ာက္တံုးနန္းေတာ္မ်ား အေဆာက္အဦးမ်ား ေက်ာက္ဆစ္ရုပ္တု မ်ားစြာကို တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္။

ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈ
မာယာမ်ား၏ ဘာသာေရးတြင္ ဘုရားမ်ားစြာရွိသည္ ။ ထိုဘုရားမ်ားတြင္ Itzamna ( sky god ) ႏွင့္ Yum Kaax ( Food god) တို ့ ပါ၀င္သည္ ။
ပိရမစ္မ်ားတြင္ဘာသာေရးပြဲေတာ္မ်ားကို က်င္းပခဲ့ၾကသည္ ။
မာယာမ်ားသည္ ဘာသာေရးပြဲေတာ္မ်ားတြင္ သူတို ့၏ ဘုရားအတြက္ ယဇ္ပူေဇာ္ေလ့ရွိသည္ ။ ေခြးမ်ား ၊ သားေကာင္ငယ္မ်ားသာမက တခ်ိဳ ့ဘာသာေရးပြဲမ်ားတြင္လူတဦးကို လဲ ေရြးခ်ယ္ ယဇ္ပူေဇာ္ေလ့ရွိတတ္သည္ ။

ကြ်မ္းက်င္သည့္ ပညာရွင္မ်ား
မယာၿမိဳ ့ၾကီးမ်ားတြင္ အေဆာက္အဦး ေဆာက္လုပ္နိင္ေသာ ကြ်မ္းက်င္သည့္ လုပ္သား ၊ ပညာရွင္မ်ားစြာေနထိုင္ၾကသည္ ။
ကုန္သည္မ်ားလည္း မ်ားစြာရွိခဲ့ကာ အ၀တ္အထည္မ်ား ၊ ဖေယာင္း ၊ ပ်ားရည္ ၊ ငွက္ေမႊးမ်ား ႏွင့္ ကုန္စည္မ်ားကို ေ၀းလြန္သည့္ေနရာမွရယူကာၿမိဳ ့တြင္ ေရာင္း၀ယ္ခဲ့ၾကသည္ ။
ၿမိဳ ့ရြာပါတ္၀န္းက်င္တြင္ လယ္ေၿမမ်ားကိုစိုက္ပ်ိဳးခဲ့ၾကသည္ ။ လယ္သမားမ်ားသည္ဟင္းသီး ၊ ဟင္းရြက္ႏွင့္ အသီးအႏွံမ်ိဳးစိတ္မ်ားစြာကို စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္နိင္ၾကသည္ ။
ငရုတ္ေကာင္း ၊ ငရုတ္သီး ၊ ခရမ္းခ်ည္သီး ၊ အာလူး ၊ ဖရဲသီး ၊ ပဲေတာင့္ ၊ သခြားေမႊး ၊ သေဘၤာပင္ ၊ ကိုကိုးပင္မ်ားသည္ ဤေဒသမွ စတင္ကာ ကမ ၻာတလႊားသို ့ၿပန္ ့ႏွံ ့လာခဲ့သည္ဟုဆိုသည္ ။

ျမင့္မားသည့္ဥာဏ္ရည္
မာယာမ်ားသည္ သခ်ၤာ ႏွင့္ နကၡပညာရပ္မ်ားတြင္ၿမင့္မားသည့္ အေတြးအေခၚရွိသူမ်ားၿဖစ္သည္ ။ သူတို ့ေကာင္းကင္ရွိၾကယ္မ်ား ၊ ၿဂိဳလ္မ်ားကိုေသခ်ာေလ့လာခဲ့ၾကသည္ ။
သူတို ့သည္ေနကိုေလ့လာကာ ၿပကၡဒိန္ကိုတည္ထြင္ခဲ့ၾကၿပီး တႏွစ္လွ်င္ ၃၆၅ရက္ဟု သတ္မွတ္ခဲ့သည္ ။ မာယာမ်ား၏ၿပကၡဒိန္တြင္ တစ္လလွ်င္ရက္ ၂၀ -ရွိၿပီး တႏွစ္လွ်င္ ၁၈ – လရွိသည္ ။
မာယာလူမ်ဳိးတုိ႔အတြက္မူ ႏွစ္ကုန္ခါနီး ၅ – ရက္သည္ “unlucky” ကံမေကာင္းသည့္ ေန ရက္မ်ားၿဖစ္သည္ ။
မယာမ်ား၏ၿပကၡဒိန္ကို အထူးကၽြမ္းက်င္သူမ်ားသာဖတ္နိင္သည္ ။ မယာမ်ား၏ၿပကၡဒိန္သည္ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာကမာၻေပၚတြင္ အမွန္ဆံုးၿပကၡဒိန္ၿဖစ္ခဲ့သည္ ။

မာယာတို ့၏ မွတ္တမ္း
မာယာမ်ားသည္အရုပ္စာမ်ားကိုလည္း တီထြင္ခဲ့ၾကသည္ ။ သူတို ့၏သမိုင္း ၊ ဘာသာ ၊ ယံုၾကည္ရာမ်ား ၊ သခ်ၤာပညာရပ္မ်ား ၊ နကၡပညာ ရပ္မ်ားႏွင့္ရွာေဖြေတြ ့ရွိ မွဳမ်ားကိုမွတ္တမ္းအၿဖစ္ ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ထြင္းထု ထားခဲ့ၾကသည္ ။
မာယာမ်ားသည္ ေခါက္ထားသည္ ေပရြက္မ်ားၿဖင့္စာအုပ္ၿပဳလုပ္ခဲ့ၾကၿပီး ၎ကို codices ဟုေခၚသည္ ။ မာယာေခတ္ codices စာအုပ္ ၄ – အုပ္သည္ ယေန႔အခ်ိန္အထိသမိုင္းမွတ္တမ္း အၿဖစ္တည္ရွိေနဆဲဟုဆိုသည္ ။

မာယာေခတ္ ေပ်ာက္ဆံုးၿခင္း
ေအဒီ ၉၀၀ ခန္ ့တြင္ မာယာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ Palenque, Tikal, ႏွင့္ Copán ၿမိဳ ့မ်ားကို စြန္႔ခြာသြားခဲ့ၾကသည္ ။ ထိုၿမိဳ ့မ်ားသည္ ယေန ့ဂြာတီမာလာေဒသ ေၿမနိမ့္ ပိုင္းတြင္တည္ရွိၿပီး မာယာမ်ားစြန္ ့ခြာခဲ့သည့္အေၾကာင္းကိုမူ ယေန႔တုိင္မည္သူမွ် မသိၾကေခ်။
သို ့ေသာ္လည္း ပညာရွင္အခ်ဳိ႕ကမူ ေရရွားပါ၍ ဟုခန္႔မွန္းၾကသည္။ သို႔ေသာ္ အေကာင္းပကတိက်န္ရစ္ခဲ့ေသာ ၿမဳိ႕ႀကီးမ်ားကုိ ဘာတစ္ခုမွ မယူပဲ ဒီအတုိင္းပစ္သြားခဲ့သည္ကေတာ့ စဥ္းစားဖို႔ေကာင္းလွသည္။
ထိုေနရာမွ မာယာအမ်ဳိးအႏြယ္မ်ားသည္ ေၿမာက္ဖက္ မကၠဆီကိုေဒသ Yucatán ကၽြန္းဆြယ္ သို ့ ေၿပာင္းေရႊ ့လာၾကၿပီး Chichén Itzá ႏွင့္ Mayapán ၿမိဳ ့မ်ားကိုထူေထာင္ခဲ့ၾကသည္ဟု ဆုိၾကသည္။

ဤေဒသ သို႔ စပိန္မ်ားေရာက္ရွိ လာၿပီးေနာက္ ေအဒီ ၁၅၂၇ခုႏွစ္အခ်ိန္တြင္ စပိန္လူမ်ိဳး Francisco de Montejo မွ မာယာမ်ဳိးႏြယ္တို႔၏ Yucatán ေဒသကို သိမ္းယူခဲ့သည္ ။
ေအဒီ ၁၆၉၇ ခုႏွစ္တြင္ စပိန္မ်ားသည္ ကုန္းၿမင့္ေဒသတြင္ေနထိုင္ၾကသည့္ မာယာေဒသမ်ားကို သိမ္းယူခဲ့ၿပီးေနာက္ မာယာ ေခတ္ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရသည္ ။
ေနာက္ပိုင္းမာယာလူမ်ိဳးအမ်ားအၿပားသည္ ဥေ၇ာပတိုက္သားမ်ားရန္ေၾကာင္၎ ၊ ေရာဂါဘယ မ်ားေၾကာင့္လည္ေကာင္း အမ်ားျပား ေသဆံုးခဲ့ၾကသည္ ။
သို ့ေသာ္လည္း တခ်ိဳ ့မာယာအုပ္စုမ်ား က်န္ရွိေနခဲ့သည္ကာ ယေန႔အခ်ိန္ထိ သန္းခ်ီ သည့္ မာယာလူမ်ိဳး မ်ားမွ ဆင္းသက္လာသူမ်ားသည္ သူတို႔၏ ရိုးရာ၀တ္စံုမ်ားကို၀တ္ဆင္ကာ သူတို ့၏ ဘာသာစကားမ်ားကို ေၿပာဆိုေနၾကဆဲၿဖစ္သည္ ။
မာယာယဥ္ေက်းမႈအေၾကာင္းကို ရိုက္ကူးထားသည့္ရုပ္ရွင္မ်ားလည္း အမ်ားအၿပားရွိသည္ ။

Academy
Credit – Thutazone
သမိုင်းကြောင်းထဲက မာယာလူမျိုးတို့ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုများ (unicode)
ရေးသားသူ – Academy